معرفی یک دایرةالمعارف کوچک و مفید خانگی

اطلاعات عمومی پیام

      این کتاب، که به کوشش دکتر سید محمود اختریان تهیه شده و هفدهمین چاپ آن نیز در 1389 انجام گرفته است، مجموعه کوچکی است، شامل دانستنی­ها و اطلاعاتی کلی در زمینه­های موضوعی منظومه شمسی، پیدایش تمدن و فرهنگ، زبان و انواع آن، اقیانوس­ها واحد پول کشورهای جهان، نام قدیم و جدید کشورها، کوه­های بلند کره زمین، طول و عرض جغرافیایی، جنگ­های مهم، مکتب­های سیاسی، مشاهیر موسیقی ایران و جهان، موزه­های معروف جهان، روزهای تعطیل کشورهای جهان و .... می­باشد (صافی، 1385، ص73).

      ویژگی­های اصلی این کتاب عبارتند از:

ü      کم حجم و قابل حمل بودن کتاب

ü      داشتن تصاویر و جداول روزآمد

ü      اختصار در عین جامعیت در ارائه اطلاعات

ü      بررسی مطالب متنوع علمی و ادبی و جغرافیایی و تاریخی و اوضاع سیاسی و وضع فعلی دنیا

ü      داشتن فهرست اعلام (صافی، 1385، ص73، با تصرف و تلخیص)

ü      استفاده از اسناد معتبر و مستند علمی و ادبی و تاریخی

ü      استفاده از منابع معتبری مانند : قرآن کریم، تاریخ بیهقی، تاریخ بلعمی، دایره­المعارف بریتانیکا، فرهنگ معین، فرهنگ نفیسی، لغت­نامه دهخدا و ...

ü      حاوی جدیدترین اطلاعات درمورد اوضاع کنونی کشورها

ü      استفاده از واحدهای رایج در ایران به جای به کار بردن واحدهای گوناگون جهان برای توضیح مطالب

ü      قابلیت پاسخ دادن کوتاه و سریع به سؤالات فوری استفاده کنندگان.

ü      در بر داشتن زمینه موضوعی سریع از گذشته تا به امروز (اختریان، 1381، پیشگفتار، با تصرف و تلخیص).

تاریخچه دایرةالمعارفها

تاریخچه دایرةالمعارفها خیلی وسیع بود و با وجود اینکه خلاصه ش کرده بودن، متنش زیاد بود و گذاشتن همه متنش توی وبلاگ، جای زیادی می گرفت. بنابراین فایل PDFش رو با آدرس زیر براتون گذاشتم. هر کس که بخواد، میتونه این فایل رو دانلود کنه و ازش استفاده کنه.   

http://s3.picofile.com/file/7548875157/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87_%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D9%87.pdf.html 

تاریخچه فرهنگ نویسی لاتین

      در انگلیس جان آو گارلند (John of Garland) فهرست طبقه بندی شده ای از لغات را در قرن سیزدهم تدوین کرده­بود و آن را Dictionarus نامید که نخستین اسمی است که در این مورد، یعنی «فرهنگ لغت» در زبان انگلیسی به کار برده شده است. با این وجود فرهنگ نویسی در انگلستان به طور جدی از قرن هفدهم شروع شد.

      در سال 1604 رابرت کاودری (Robert Cawdery)، کتاب لغتی را با عنوان:

A table alphabetical of hard usual English words for the benefit and help of ladies, gentel women or any other unskiful  persons

      به چاپ رساند. کاودری با انتشار این فرهنگ امتیاز انتشار نخستین فرهنگ انگلیسی نوین را به خود اختصاص داد. او در این فرهنگ، 2500 واژه را با معانی ساده و تعریف­های کوتاه آورده بود. این فرهنگ و سایر فرهنگ­هایی که بر این روال در قرن هفدهم منتشر شدند، ویژگی Hardword را به خود نسبت می دادند بعنی برخورداری از واژه­های مشکل، و هدف اصلی آنها کمک به افراد کم سواد و نیازمند به کاربرد واژه های مشکل در سطح اجتماعی بالا و در حد زبان معیار، و نیز معرفی برخی از معانی کمیاب و نادر بوده است. این شیوه فرهنگ نویسی حدود یک قرن دوام پیدا کرد.

تعریف دایره­المعارف

      برای دایره­المعارف­ها تعاریف مختلفی ارائه شده است که برخی از آنها را در زیر خواهیم دید.

      امروزه عموماً این تصور از دایره­المعارف وجود دارد، که دایرۀالمعارف کتابی است چندین و چند جلدی، حاوی دانش بشری که با تعدادی نقشه و تصویر مزین شده و یک نمایه دقیق و تعدادی تصویر و صورتی از اختصارات به همراه دارد (مرادی،1390، ص83).

      دایره­المعارف یا دانشنامه، از زاویه نگرش کتابداران مرجع، نوعی کتاب مرجع یا منبع مرجع از ردیف اول است که از جهت و نظر ساختمان، شبیه فرهنگ­ها یا واژه­نامه­هاست، که در آن به ازای هر مدخل یا شناسه، یک مقاله در حد چند سطر یا چند صفحه داده می شود (لاریجانی، 1381، ص113).

      دایره­المعارف­ها یا دانشنامه­ها از جمله کتاب­های مرجع می باشند که در آنها اطلاعات برگزیده­ای در در رشته­های دانش بشری و یا رشته­ای ویژه به صورت مقاله­هایی بسیار کوتاه و فشرده، فراهم شده است. دایرۀالمعارف، حاصل کوشش یک نویسنده یا زحمات گروهی نویسنده است که به صورت تک جلدی یا چند جلدی تا مجموعه­ای یکصد جلدی حاوی خلاصه مستند و قابل فهمی از مجموع معارف بشری تألیف و تدوین می شود و ناظر به اطلاعات مکتوب و مصور در باب موضوع­های گوناگون، با نظمی الفبایی است (صافی، 1385، ص61).

      دایرۀالمعارف، کتابی است که اطلاعاتی درباره همه شاخه های دانش یا یک موضوع خاص ارائه می کند و درواقع یک مخزن دانش برای ارائه همه گونه اطلاعات مهم است (بیگدلی، 1386، ص39).

      اثری که حاوی اطلاعات به صورت مقاله درباره تماما معارف بشری باشد. مطالب و موضوعات در دایرۀالمعارف معمولاً بر حسب حروف الفبا تنظیم می­شود (بیگدلی،  به نقل از سلطانی، 1386، ص40).

      دایرۀالمعارف­ها، به منابعی اطلاق می­شود، که مقالات گوناگونی را درباره موضوعات مختلف دانش­های بشری چاپ و نشر می­کنند. دایرۀالمعارف­ها می­کوشند تا چشم­انداز روشنی از دنیای دانش فراهم کنند. دایرۀالمعارف­ها به زبانی ساده، تصویر کاملی از یک موضوع، توصیفی از یک مکان جغرافیایی، یا اطلاعات مربوط به زندگینامه یک شخص نامی را در جهات مختلف فراهم می­آورند (مهراد، 1367، ص125).

      دایرۀالمعارف نوعی کتاب مرجع است که اطلاعات نسبتاً جامع، و گاه مختصر از دانش بشری را ارائه می­دهد. و دانشنامه اثری است حاوی اطلاعاتی به صورت مقاله درباره بخش خاصی از دانش بشری است (خیشوند، 1385، ص59).

      با توجه به تمام تعاریف ارائه شده، درمی­یابیم که یک دایرةالمعارف، کتابی است که با دانش بشری سر و کار دارد و    می­کوشد تا تصویر جامعی از آنچه که تا به حال بشر بدان دست یافته یا از آن اطلاع حاصل کرده، بدست بدهد. اما اصل واژه دایرۀالمعارف از کجا آمده است؟

      "دایرۀالمعارف" ترجمه لفظی عربی واژه فرانسوی دو کلمه یونانی enkoklios به معنی «دایره» و paideia یعنی «معارف» است. روی هم رفته این کلمه معنی «خلاصه دانش بشری در یک مرز معین» را می­دهند. معادل کلمه یونانی فوق در کشورهای اروپایی Encyclopaedia است که «دایرۀالمعارف»، ترجمه تحت­اللفظی آن است (خیشوند، 1385، ص125).

سرآغاز فرهنگ نویسی عربی

      چارچوب مسائل نحوی، لغوی و عروضی از ابتدای استقرار دین اسلام شایان توجه بوده است. چنانکه منقول است که ابوالاسود دوئلی (متوفی 69 هـ . ق) مبادی و مقدمات نحو را به اشارت و تحت نظر حضرت امیر المؤمنین علی (ع) وضع کرد و مورخان را ذکر است که نحو عربی و دستور زبان تازی را ابوالاسود پیش از سال چهل هجری قمری مدون ساخت.

      در همان دوره که کار ابتدایی گردآوری واژه­ها و باب بهره­جویی از آنها تداوم داشت، یکی از بزرگان این قسم دانش موسوم خلیل بن احمد فراهیدی (متوفی 175 هـ . ق) عمر خود را صرف پیشرفت این علم نمود. خلیل، نخستین کتاب لغت این زبان را به نام کتاب العین تألیف و تدوین کرد. خلیل در آرایش فرهنگ خود بدعتی را بر اساس طرح صوتی بنا کرد و کوشید که طرح کلام را مبتنی بر قریب المخرج بودن حروف تنظیم کند. یعنی در زبان ساده تر، طبقه بندی حروف الفبا بر اساس جایگاه تولید آنها از بن حلق تا لبها استوار نوشته شود. خلیل کار را با ریشه های واژگان آغاز کرد. سپس ریشه ها را بر حسب شماره حروف به دسته های دو حرفی، سه حرفی تا پنج حرفی طبقه بندی کرده و آرایشی منظم برای لغات قائل شده است.