سایر علوم و نظریات مهم یونان باستان

      با وجود اینکه سه علم نجوم، ریاضیات و طب در یونان باستان تحت توجه بیشتری قرار می­گرفتند ولی دانشمندان از علوم دیگر نیز غافل نبودند. برای مثال در علم جغرافیا به نام هکاتایوس میلتوسی بر­می­خوریم که پدر جغرافیا لقب گرفته است. او اطلاعاتی را که توسط بازرگانان و و دریانوردانی که به شهر وی می­رسیدند به همراه اطلاعاتی که در خصوص جغرافیا و مردم شناسی در بر­داشت، گرد یکدیگر فراهم آورد و بر اساس مشاهداتی که از سفرهای خود داشت به آنها نظم بخشید. این اقدامی بود که در نوع خود بی­نظیر بوده و برای اولین بار صورت می­گرفته است. البته هکاتایوس در تاریخ نیز دستی داشت ولی به عنوان یک تاریخدان، نام کدموس میلتوسی بسیار معتبرتر است. او را قدیمی ترین مورخ یونانی به شمار می­آورند. کدموس از هکاتایوس بزرگتر بود و پس از او اوگئون ساموسی به ادامه راهش پرداخت.

      کسنوفانس کولوفونی را می­توان نخستین زمین­شناس و دیرین­شناس به حساب آورد. او صاحب این نظریه بود که در ابتدا تمام زمین و دریا در هم آمیخته بوده و با گذشت زمان رطوبت زمین برچیده شده است. او برای این عقیده خود چند دلیل داشت: یکی اینکه هم در دل زمین و هم بر روی کوه­ها صدف­های دریایی دیده می­شوند، همچنین در میان سنگ­های معدنی در سیراکوز، اثر ماهی دیده شده و آن را به این دلیل می­داند که این ماهی­ها در گل و لجن محاصره شده و اثر آنها روی گل و لجن خشک شده باقی مانده است.

      در میان نظریه­های علمی مهمی که در یونان قدیم بوجود آمده و پیش زمینه بسیاری از اکتشافات امروزی شدند، یکی از مهمترین آنها، نظریه وحدت مادی جهان است که بنیانگذار آن تالس بود. وی اعتقاد داشت که تمام دنیا از یک ماده بنیانی تشکیل شده است و آب را به عنوان این ماده بنیانی در نظر داشت. چرا که آب می­­توانست به سه حالت مایع، جامد و گاز وجود داشته باشد و در ضمن، زندگی بسیاری از موجودات عالم به آن بستگی داشت. انکسیمندروس نظریه وحدت ماده تالس را دنبال کرد ولی به جای آب، ماده­ای غیر ملموس قرار داد و آن را اپیرون نامید. اپیرون به معنای نامعین، نامحدود و ناتمام است. اما انکسیمنس این تصور متافیزیکی را انکسیمندروس را نپذیرفت و کوشید تا دوباره عنصری مادی را جایگزین اپیرون کند. وی آب را ماده­ای محدود می­دانست و در عوض هوا را برگزید که در عین محسوس و ملموس بودن، می­توانست به صورتی غیرملموس درآید و از این گذشته زندگی همه موجودات زنده از آن می­آمد. اما در نهایت این فیثاغورس بود که نظریه دوگانگی ماده را از دل این نظریه وحدت مادی جهان بیرون کشید.

      از دیگر نظریه­های مهم علمی در یونان باستان، نظریه انکسیمندروس درباره آفرینش جهان و سیر تکاملی موجودات زنده است که او را به عنوان پیشوای داروین و لاپلاس معرفی می­کند. او معتقد بود که تمام موجودات زنده ابتدا در پوسته­ای در آب زندگی می­کردند و سپس به خشکی آمدند و تکامل یافتند.

      دموکریتوس ابدرایی نیز نظریه مهم دیگری را بیان کرد که همان نظریه ساخته شدن جهان از ذرات اتم است.

      به طور کلی درباره تاریخ علم یونان باستان می توان صحبت­های بسیاری کرد و مطالب بسیاری را توضیح داد ولی در این صورت سخن به درازا می­کشد و بهتر است به همین چند نکته اکتفا کرد.